Bệnh hệ hô hấp là căn bệnh phổ biến dễ gây ra những biến chứng nguy hiểm. Đặc biệt là bệnh viêm đường hô hấp trên… Với sự tiến bộ của y học, Tây y đã có những thành tựu to lớn trong việc phòng và chữa bệnh. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, trong những hoàn cảnh và điều kiện nhất định, Đông y vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc thực hành nhiều phương pháp chữa bệnh dưới góc độ “bệnh học” hay “biện chứng”, phương pháp luận biện chứng vẫn là cơ bản. Nào cùng với vjmopar.com tìm hiểu chi tiết các bài thuốc điều trị bệnh viêm đường hô hấp qua bài viết bên dưới nhé!
Tổng quan về viêm đường hô hấp trên
Đây là một bệnh lý phổ biến trên thế giới. Theo ước tính, trong năm 2015 có 17.2 tỉ ca mắc nhiễm khuẩn hô hấp trên trên toàn thế giới. Năm 2014 đã có 3000 ca tử vong do nhiễm khuẩn hô hấp trên. Đây là một trong những lí do đi khám bác sĩ phổ biến nhất, và là bệnh khiến người bệnh phải nghỉ học, nghỉ làm nhiều nhất. Viêm đường hô hấp trên (nhiễm trùng đường hô hấp trên) có thể xảy ra bất cứ lúc nào, những thường gặp nhất là mùa thu hoặc mùa đông.
Nguyên nhân viêm đường hô hấp trên
Viêm đường hô hấp trên nhìn chung có nguyên nhân từ sự xâm lấn trực tiếp của các virus hoặc vi khuẩn vào niêm mạc của đường hô hấp trên. Để điều này có thể xảy ra, các tác nhân gây bệnh cần phải vượt qua một số hàng rào vật lý và miễn dịch của cơ thể..
Lớp lông trên niêm mạc mũi là hàng rào đầu tiên để bẫy các tác nhân gây bệnh. Ngoài ra lớp dịch nhầy trong lòng mũi cũng giúp bắt giữ vi khuẩn và virus. Tổ chức nhung mao ở phế quản sẽ di chuyển ngược lên phía hầu họng để tống các tác nhân lạ xâm nhập vào đường tiêu hóa.
Ngoài hàng rào vật lý hoạt động liên tục, hệ miễn dịch cũng góp phần bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân xâm nhập vào đường hô hấp trên. VA và amidan đều là những bộ phận của hệ miễn dịch giúp cơ thể chống lại virus và vi khuẩn. Thông qua các hoạt động của các tế bào chuyên biệt, kháng thể và các chất có trong hạch bạch huyết sẽ tấn công tiêu diệt các vi sinh vật xâm nhập.
Tuy nhiên các virus và vi khuẩn xâm nhập cũng có những cơ chế chống lại các hàng rào của cơ thể. Chúng có thể sản sinh ra các chất độc để điều chỉnh hệ thống phòng ngự của cơ thể, hoặc biến đổi hình dạng, cấu trúc protein bao bọc bên ngoài để tránh bị phát hiện bởi hệ miễn dịch (thay đổi tính kháng nguyên). Các tác nhân khác nhau có rất nhiều cơ chế phong phú để vượt qua hàng rào của cơ thể người và gây bệnh.
Các bài thuốc hay đẩy lùi viêm đường hô hấp trên
Với bệnh viêm đường hô hấp trên cấp tính, đây không phải là một bệnh đơn lẻ mà là tổng hợp các bệnh do bị cảm lạnh, viêm mũi, viêm họng, viêm xoang, viêm thanh quản… với triệu chứng dể nhận biết như sốt cao, hắt hơi sổ mũi, chảy nước mũi, đau rát họng, ho, khàn tiếng, đau mỏi toàn thân… Trong Đông y, nhóm bệnh này thuộc phạm vi các chứng như cảm mạo, khái thấu, nhũ nga, hầu tý… với nguyên nhân chủ yếu là do phong hàn, phong nhiệt gây nên. Tùy từng thể bệnh mà dùng bài thuốc cụ thể như sau cụ thể như sau:
Thể ngoại cảm phong hàn
Triệu chứng: Sợ lạnh, không ra mồ hôi, đau đầu, nghẹt mũi, chảy nước mũi, ngứa họng, ho, không sốt hoặc sốt nhẹ, lưỡi hồng nhạt, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch khẩn.
Phép chữa: Tân ôn giải biểu, tuyên phế tán hàn
Bài thuốc: Tô kiều giải biểu thang gồm các vị: tô diệp 6g; kinh giới 6g (cho sau), phòng phong 6g, kim ngân hoa 10g, liên kiều 10g, cát cánh 8g; tiền hồ 8g, cam thảo 3g, sắc uống mỗi ngày 1 thang.
Thể ngoại cảm phong nhiệt
Triệu chứng: Phát sốt, ra mồ hôi, nghẹt mũi, chảy nước mũi, đau đầu, đau mình mẩy; hầu họng đỏ đau, ho khạc đờm vàng, mặt đỏ, họng khô, lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng, mạch phù sác.
Phép chữa: Tân lương giải biểu, tuyên phế chỉ khái lợi hầu
Bài thuốc:
Nếu họng đau nhiều, sốt cao dùng bài Liên kiều tán gia giảm gồm: liên kiều 10g; kim ngân hoa 10g, cát cánh 8g, bạc hà 5g, trúc nhự 6g; kinh giới 6g (cho sau), đạm đậu xị 6g; ngưu bàng tử 5g, cam thảo 5g, bản lam căn 10g, hoàng cầm 7g, sắc uống mỗi ngày 1 thang.
Nếu ho nhiều dùng bài Tang cúc ẩm gia giảm gồm: tang diệp 10g, cúc hoa 10g; liên kiều 10g, hạnh nhân 8g, cát cánh 8g, bạc hà 5g (cho sau), cam thảo 3g; bản lam căn 10g, hoàng cầm 7g, sắc uống mỗi ngày 1 thang.
Thể kiêm chứng
Bất luận là ngoại cảm phong hàn hay phong nhiệt. Nếu có kiêm các chứng đàm, trệ hoặc co giật thì gia thêm các vị thuốc, cụ thể như sau:
Ngoại cảm kiêm đàm có ho khạc đờm nhiều, tiếng ho trầm nặng; khàn tiếng, đại tiện táo, tiểu tiện vàng gia thêm qua lâu nhân 10g, đông qua nhân 10g; sa sâm 12g, mạch môn 8g, bối mẫu 6g.
Ngoại cảm kiêm trệ có hiện tượng bụng trướng đầy, chán ăn; buồn nôn và nôn ra nước chua, đi lỏng; mùi chua và khó chịu, hơi thở hôi gia thêm hoắc hương 6g; (cho sau), chỉ xác 6g, lai phục tử 10g, cốc nha 12g.
Ngoại cảm kiêm co giật gia thêm câu đằng 8g, thuyền thoái 5g; linh dương cốt 10g, (sắc trước), toàn yết 3g.